Güdül İçin Yeni Ürün Önerileri
Proje ekibi olarak uzun yıllardır bölgede yaptığımız üretim denemeleriyle, yöre halkına yeni gelir alanları sağlayabilecek ürünler ve iklim koşullarına uygun yeni tarım bitkileri konusunda deneyim kazandık. Tıbbi-aromatik bitkilerden tarımsal üretim sezonunu uzatabilecek sebzelere kadar önerilerimizi bu sayfada özetledik.
Buradaki önerilerimizin esas olarak monokültür (büyük alanlarda tek tip yetiştiricilik) için değil, daha çok karışık ekim yapılan küçük aile çiftlikleri, bahçe ve bostanlar için uygun olduğunu belirtmek isteriz.
Öncelikli önerimiz, zaman içinde yetiştiriciliği giderek azalmış olan ürünlerin canlandırılması ve sağlıklı ürünlere ulaşmak isteyen bilinçli tüketicilerle aracısız şekilde buluşturulması olacaktır. (Güdül’ün tarımsal mirasının parçası olan eski çeşitleri BU BAĞLANTIDA bulabilirsiniz.) Yerel ürünler dışında ürün çeşitlendirme, hayvansal ve bitkisel üretimin bir arada yapılması ve raf ömrünü uzatan işleme yöntemleri de önem kazanacaktır.
Güdül’de kurulan ve yenileri eklenebilecek olan kooperatifler ve yöresel pazar yerleri önemli bir satış kanalına dönüşebilir. Önümüzdeki dönemde Güdül üreticilerinin tüketicilerle birebir ilişki kurmasının çok önemli olacağını düşünüyoruz. Topluluk Destekli Tarım, Gıda Toplulukları ve benzeri oluşumlara dahil olmakla ilgili bilgileri yakında bu Web sitesinde paylaşacağız.
Tarla, bahçe, bostan ve bağlarda var olan ürün tayfına eklenebilecek, bölgede görece kolay ve sorunsuz yetişebilen tarım bitkileri arasından bahsetmek istediklerimiz aşağıdadır.
Tıbbi ve aromatik bitkilerden:
Not: Tıbbi ve aromatik bitkilerin bostanlarda ekim planına dahil edilmesi, tarımsal zararlıları kaçırıcı etkilerinden dolayı da önerilir.
Melisa (oğulotu): Çok yıllık, yapraklarından yılda dört-beş kez hasat alınabilen, kurutularak değerlendirebilen bir bitkidir. Kolay yetişir ve yazın sulama ihtiyacı orta düzeydedir. Güdül doğasında yabani çeşitleri de mevcuttur. Uyku verici ve sakinleştirici özellikleriyle, lezzetli çayı sevilerek tüketilir.
Kekik (Thymus) çeşitleri: Güdül doğasında ‘limon kekiği’ gibi pek çok çeşidi bulunan, bakım isteği az, zararlısı olmayan, çok yıllık bir bitkidir. Bahçelerde ana veya yan ürün olarak değerlendirilebilir.
Mercanköşk / bilye kekik (Oregano) çeşitleri: Güveyçiçeği olarak bilinen çeşidi Güdül’de yabani olarak da yetişen çok yıllık bir aromatik bitkidir. Kekik gibi kurutularak baharat olarak kullanılır.
Adaçayı çeşitleri: Çok yıllık, bakımı kolay, hastalıklara dirençli adaçayı çeşitleri Güdül’ün bahçe ve bostanlarında yerlerini alabilir.
Kedinanesi: (Napata cataria). Ülkemizde az bilinen bir tıbbi-aromatik bitkidir. Melisa ve nane gibi çok yıllıktır ve kolay yetişir. Kurutulan yaprakları uyku verici ve sakinleştirici özellikleriyle bitki çayı olarak değerlendirilir.
Biberiye: Ege ve Akdeniz bölgelerinde olduğu kadar rahat gelişmese de, yine çok yıllık ve dekoratif bir bitki olarak Güdül’de bahçelerde ek mahsul olarak yetiştirilebilir. Bol miktarda çıkan ince yaprakları kurutularak baharat olarak kullanılır.
Kimyon: Büyük alanlarda yetiştirelebilen, maydonozgillerden, tohumları kullanılan bir baharattır. Erken ekim yapıldığında sulanmaya ihtiyaç duymaz. Güvenilir baharat arayan tüketicilere yönelik bir ürün olarak yetiştirilebilir.
Yaprak/sap kerevizi: Yetiştirilmesi daha fazla özen isteyen kök kerevize göre, yaprağı ve sapı için yetiştirilen kereviz çeşitleri Güdül’ün iklim ve toprak özelliklerine daha uygundur. Bahçe ve bostanlarda ek mahsul olarak düşünülebilir. Yaprakları gölgede kurutularak baharat haline getirilir. İlbaharda erken gelişir ve sulama ihtiyacı olmaz. Ancak sezonda üç-dört kez hasat alabilmek için yazın sulama yapmak gerekir.
Aynısafa: Çok yönlü kullanımları olan, sarı-turuncu çiçekleriyle dekoratif görünüme sahip, çok kolay yetişten bir şifalı bitkidir. Yaprakları taze veya kurutulmuş olarak kullanılır. Yaprak ve çiçeklerinden yapılan merhem çok çeşitli cilt sorunlarına karşı etkilidir. Aynısafa aynı zamanda, domates başta olmak üzere yakınındaki ana mahsulleri mantar ve diğer zararlılardan koruma özelliğine sahiptir. Bizler deneyimlerimizde aynısafanın yabani otları da baskıladığını, bulunduğu alanda ayrık otunu bile bastırdığını gözlemledik.
Reyhan / fesleğen: Tek yıllık olmasına karşın çok kolay yetişmesiyle ve tarım zararlılarını uzak tutmasıyla değer kazanan, yaprakları baharat olarak kullanılan bir bitkidir. Bahçe ve bostanlarda ek ürün olarak rahatlıkla yetiştirilebilir.
Kokulu menekşe ve çuhaçiçeği: Büyük alanlarda yetiştirilmesi verilmli olmasa bile, gölgeyi sevmeleri ve çok erken dönemde (Mart) hasat edilebilmeleriyle öne çıkan iki şifalı bitkidir. Kurutumuş çiçek ve yaprakları tıbbi değer taşır. Evlerin kuzey cephelerinde, bahçelerin gölgede kalan ve sulak kısımlarında denenebilir.
Lavanta: Sevilen bir aromatik bitki olarak pazarı bulunduğunda büyük ölçekte de üretilebilecek bir aromatik bitkidir. Hoş kousu ve cilde yararlı özellikleriyle kozmetik değeri yüksektir. Sulama ihtiyacı çok azdır ve zararlısı neredeyse hiç yoktur. Bizler daha çok bahçe ve bostanlarda küçük ölçekte ve zararlıları uzaklaştırmak için yardımcı bitki olarak kullanılmasını öneriyoruz.
Sebzelerden:
Tomatillo: Domatesle akraba, özellikle Meksika’da popüler olan bir bitki. Yeşil, sarı ve mor varyasyonları olan meyvesi küçük bir domatese benzer, ancak meyvenin çevresi altınçilekte olduğu gibi bir kılıf ile kaplıdır. Mayhoş bir lezzeti vardır. ‘Salsa verde’ adı verilen bir sosun yapımında kullanılır. Domates ile çok yakın yetiştirme şekli vardır.
Frenk maydonozu: Düşük sıcaklıklarda çimlenip erken yetişmesi özelliğiyle erken bahar ve geç güz döneminde hasadı yapılabilir. Maydonoza benzer ancak daha ince yapraklıdır ve aroması farklıdır. Hoş kokusuyla hem taze hem de pişirilerek tüketilebiir.
Frenk soğanı: Yine düşük sıcaklıklarda çimlenip erken yetişebilen, soğan ve saırmsağın akarbası, onlardan daha ince ve küçük formda olan bir bitkidir. Özel lezzetiyle mutfaklarda aranan ve giderek popülerleşen bir üründür. Tek yıllık ve kökten sürgünlerle çoğalan çok yıllık formları vardır.
Tarhun: Neredeyse her zaman kök sürgünleriyle çoğaltılan bir kültür bitkisidir. Roka ve tere gibi, son derece keskin baharlı tadıyla sevilen bir aromatik bitkidir. Taze tüketilir.
Çin lahanası (paksoy): Düşük sıcaklıkta çimlenip hızlı gelişmesi özelliğiyle, üretim sezonunu uzatabilecek diğer bir sebzedir. Brassica familyasından olup şekli ve tadı marul ile lahana arasındadır. Dünyada ve Türkiye’de giderek popülerleşmektedir. Hem çiğ hem pişirilerek tüketilir.
Kişniş: Aromatik yaprakları olan, tohumları da baharat olarak kullanılan, maydonoz ile aynı familyadan bir bitkidir. Tek yıllıktır, yeterli suyu bulduğunda kolay gelişir.
Acur: Görünüş ve tat olarak salatalığa benzeyen, ama aslen kavuna daha yakın bir türdür. Salatalıktan daha kolay yetişir, daha dayanıklıdır ve az su aldığında dahi acılaşmaz. Taze tüketildiği gibi turşusu da sevilir.
Lahana, alabaş ve turp çeşitleri: Soğuklara, hatta dona dayanıklı olmalarından dolayı üretim sezonunu kışa doğru uzatabilen çeşitlerdir. Top lahana, kırmızı lahana, karalahana ve alabaş, fideleme ve zamanlamaya dikkat etmek koşuluyla bölgede kolay yetişebilir. Aynı şey Brüksel lahanası ve brokoli için de geçerli olup, öncelikle denemeler yapmakta yarar vardır. Turp ve pancar çeşitleri de bölgede kolay yetişmekle birlikte, iri kök yapısı için gevşek toprak istedikleri unutulmamalıdır.
Karalahana ve Kale lahanası: Kolay yetişmeleri, soğuklara dayanıklı olmaları ve bol yaprak verimleriyle gıda güvencesi için önemli çeşitlerdir. Az bakımla kolayca bol mahsul veren yan ürünler olarak değerlendirilebilir. Karadeniz bölgesinde çok sevilen karalahana, İç Anadolu’da da aynı verimde olmasa da yetişebilmektedir. Kentliler arasında giderek popülerlik kazanan Kale lahanası çeşitleri de, bölgede çok kolay yetişebilen yeni bir çeşit olarak bostanlarda yerini alabilir.
Ağaç ve çalılardan:
Mürver: Özellikle suya doygun arazilerde kolayca yetişebilen bir ağaçtır. Çalı gibi küçük formda kalabileceği gibi ortamını sevdiğinde çok büyük ağaçlara da dönüşebilr. Kabuğu, yaprakları, çiçekleri ve meyveleri ayrı ayrı tıbbi değere sahiptir. Çiçeklerinden hoş kokulu bir şerbet, olgun meyvelerinden marmelat yapılır.
Gilaburu: Küçük bir ağaç çeşididir. Küçük kırmızı meyveleri suda bekletilerek sağlık destek ürünü olarak kulanılır. Meyve bahçelerinde yer verilerek alternatif bir ürün kaynağı yapılabilir.
Kokulu gül: Bölgede büyük ölçekte tarımı yapılması verimli olmasa da, karışık bahçelerde yer verilebilir. Taç yaprakları hasat edilerek reçel, gül özlü yağ (maserasyon) ve kurutma gibi yöntemlerle değerlendirilebilir. Bölgede giderek azalmakla birlikte, kök sürgünlerinden yetişen, enfes kokulu eski gül çeşitleri mevcuttur.
Frenk üzümü/Bektaşi üzümü çeşitleri: Bölgede verim ve bakım zorluğu konusunda temkinli olmak gerekse de, farklı ve deüğerli meyveleriyle bahçelere çeşitlilik katabilir. Üzüm benzeri beyaz, kırmızı, yeşil, siyah meyveleri olan farklı çeşitleri vardır.
Kurt üzümü (Goji berry). Su ihtiyacı karşılandığında çok kolay yetişen, bahçelerde ek mahsul olarak kullanılabilecek bir çalış çeşididir. Anadolu’ya özgü ve Güdül’de de bulunan yabani çeşiteri olmala birliktei meyve niteliği ve verimi açısından yeni çeşitler tercih edilebilir.
Tahıl ve yem bitkilerinden:
Karabuğday: İsminin aksine bir buğday çeşidi değildir. Glutensiz bir tahıl olarak giderek daha fazla tüketilmektedir. Bahar ekildiğinde erken başağa durur ve sulama olmadan erken hasat edilebilir. Yaz döneinde de yeterli sulama olursa ikinci ve hatta üçüncü ekim yapılabilir. Özellikle doğadaki çiçeklerin azaldığı yaz döneminde çiçekleri arılar için değerli bir balözü kaynağıdır. Büyük alanlarda ekimi ve hasadı için bilgi ve deneyim gerekir.
Darı (sorghum) çeşitleri: Görünüş olarak mısıra benzeyen anacak koçak oluşturmayıp tohumlarını üst püsküllerinde geliştiren tek yıllık bir birtkidir. Akdarı, sarı darı, kırmızı darı, koca darı gibi farklı çeşitleri vardır. Birçok çeşidinin tohumları insan gıdası olarak da kullanılır. Bozanın hammadesini oluşturur. Özellikle de kuş yemi olarak değelendirilir. Bölgede süpürge çalısı denilen eski çeşitlerinden bulmak mümkündür.
Burçak ve mürdümük: Eskiden Güdül dahil Anadolu’nun her yerinde yetiştirilen bu yem bitkilerinin üretimi, dış girdilere bağlı endüstriyel hayvancılığın yayılmasıyla birlikte azalmıştır. İkisinin de tohumları, yüksek protein oranıyla, kaliteli kesif yem maddeleridir.
Çörekotu: Güdül’ün kuzey kesimlerinde doğal formu da bulunan, tohumları değerli bir baharat olarak kulanılan bir bitkidir. Sulama ihtiyacı gözetildiğinde kolay yetişir, ancak gelşire dönüştürmek için yeterli arazi büyüklüğüne sahip olmak gerekir.
Kendi metninizi eklemek için buraya tıklayınız
