Toplumsal Dayanışma Ekonomisi Nedir?

RIPESS Web sitesinden çevrilerek yayınlanmıştır:
http://www.ripess.org/what-is-sse/what-is-social-solidarity-economy/?lang=en

Neden Dayanışma Temelli Ekonomik Uygulamalar?

Günümüzde, belki daha önce hiç olmadığı kadar çok kişi kapitalizmin yaşamımızı ve gezegenimizi bir metaya çevirdiğini fark ediyor. Çevresel açısından sürdürülebilir olmayan, toplumsal açıdan da adaletsiz bir sistem. Gezegendeki tüm insanlar için mutluluk ve onurlu yaşam koşulları sağlamaktan uzak bir sistem. Carlos Askunze, REAS İspanyol dayanışma ekonomisi ağı.

Toplumsal Dayanışma Ekonomisi’nin kökeni çok eskiye dayalı olsa da (birçok toplulukta karşılıklı işbirliğinin, işçi sendikalarının, toplumsal ekonomilerin farklı formları ortaya çıkmıştır), günümüzün ağlara dayalı hareketinin temellerini ifade eden Toplumsal Dayanışma Ekonomisi terimi yakın zamanda ortaya çıkmıştır.

Aşağıda sayılanları kapsayan çeşitli nedenlerle, son otuz yılda dayanışma temelli ekonomik uygulamalarda dünya genelinde büyük bir artış oldu:

  1. Dünya genelinde giderek daha fazla sayıda kişi, yaşam koşullarının kötüleşmesi ve derinleşen yoksullukla karşı karşıya.
  2. Kapitalizmin mantığı insanları ve toplumu sömürülecek kaynaklar haline getirdi. Emek ya da toplumsal ilişkiler bakımından değerleri, kârın artmasına olan etkileri boyutuna indirgendi.
  3. Doğal zenginlikleri talan etmeye dayalı, yoğun, yayılmacı, çizgisel ekonomik modelin sonucunda ortaya çıkan ve doğal çevreyi derinden etkileyen bozulma, yaygın kirlilik ve iklim değişikliği biçiminde kendini gösterdi.

Böyle bir bağlam içinde, tabandan örgütlenen dayanışma temelli ekonomik inisiyatifler, kadim uygulamaları ve kültürel özellikleri yeniden keşfettiler, bunları yeni teknolojiler ve diğer çağdaş, iyileştirici ve esnek kaynaklarla yenileyerek güncel koşullara uyarladılar.

Toplumsal Dayanışma Ekonomisi ekonomik, toplumsal, çevresel, politik, topluluğa ilişkin ve bütünsel boyutları içeren geniş bir uygulamalar bütününü kapsar.

TDE’nin, yerel deneyimlere ve tarihsel, kültürel ve politik/ekonomik çeşitliliğe duyarlı olması dikkate alındığında, farklı tanımları bulunur. Yine de her durumda, dünyanın her yerinde paylaşılan değer ve ilkelere dayalı ortak, genel bir vizyon vardır. Son yıllarda küresel bir TDE hareketi ortaya çıkıyor ve bu hareket, pazar odaklı kapitalizme karşı hızla büyüyen, dönüştürücü ve yurttaşların öncülüğünde gelişen bir alternatif ortaya koyuyor. Bu hareket, insanlara ve gezegene hizmet eden bir ekonomi ve bir toplum düzeni kurmaya yönelik bir sistem değişikliğini hedefliyor. TDE temelini, uluslararası ağlara eklemlenen, dayanışma, adalet, insan ve Yeryüzü hakları, kendi kaderini belirleme, karşılıklılık ve işbirliğine dayalı geniş bir politik (ancak ideolojik olmayan) çerçeveye sahip, yerel tabanlı inisiyatiflerden alıyor.

Toplumsal Dayanışma Ekonomisi Nedir?

RIPESS üyelerine göre Toplumsal Dayanışma Ekonomisinin tanımı: (RIPESS’in kıtasal üye ağları arasında 2013’te başlayan diyalog sürecinin parçası olarak 2015’te çıkardığı Toplumsal Dayanışma Ekonomisi için Küresel bir Tasarı: Kavramlar, Tanımlar ve Çerçevelerde Yakınlık ve Farklılıklar adlı yayınından)

Toplumsal Dayanışma ekonomisi kapitalizme ve diğer otoriter, devlet boyunduruğundaki ekonomik sistemlere bir alternatiftir. TDE’de sıradan insanlar, insan hayatının ekonomik, toplumsal, kültürel, politik ve çevresel bütün boyutlarını şekillendirmede etkin rol oynarlar. TDE tüm ekonomik alanlarda var olur: üretim, finans, dağıtım, değişim, tüketim ve yönetişim. Aynı zamanda kamusal, özel ve üçüncü sektörleri kapsayan toplumsal ve ekonomik sistemi dönüştürmeyi amaçlar. TDE sadece yoksullara yönelik olmamakla beraber, toplumun tüm sınıflarını kapsayan eşitsizliklerin üstesinden gelmek için çabalar. TDE mevcut sistemimizdeki en iyi uygulamaları (etkinlik, teknoloji ve bilginin kullanımı gibi) alıp, farklı değer ve amaçlarla, toplulukların refahına hizmet edecek şekilde bunları dönüştürebilir.

(…) TDE, kökensel baskıcı yapıların ve temel sorunlara dokunmayan yüzeysel değişikliklerin ötesinde, sistemsel bir dönüşümü amaçlar.

RIPESS’in Toplumsal Dayanışma Terimini Kullanımıyla İlgili Bir Not

“Toplumsal Dayanışma Ekonomisi” terimi 90’lı yılların sonunda kullanılmaya başlandı. Daha sonra RIPESS ağına dönüşecek olan bileşenlerin 4 Temmuz 1997’de Peru’nun Lima kentindeki ilk toplantısında, 30’dan fazla ülkeden gelen katılımcılar, daha geleneksel toplumsal ekonomi yapılarıyla (dayanışma ekonomisinin bir dalı olan kolektif girişimler) daha bütünsel ve alternatif topumsal dayanışma ekonomisi uygulamaları ve toplulukları arasında güçlü bir eklemlenme olması gerektiği konusunda anlaştılar. Aslında Aralık 2002’de RIPESS ağı resmi olarak ilan edildiğinde, Fransızca ve İspanyolca konuşan ülkelerin çoğunda “Toplumsal VE Dayanışma Temelli Ekonomi” ifadesi kullanılıyordu, ancak RIPESS resmi adında bu ifadeyi değiştirip, dayanışma ekonomisinin toplumsal ekonominin ötesine geçen, sistemsel dönüşüm amacını vurgulamayı seçti. Yine de bir çok ağ Dayanışma Ekonomisi terimini kullanmayı sürdürüyor ve kurumlar TDE’yi sıklıkla “Toplumsal ve Dayanışma Temelli Ekonomi” ifadesiyle anıyor.

Toplumsal dayanışma ekonomisi ve bölgesel bağlamlar

RIPESS farklı kıta ve ülkelerin farklı politik, kültürel ve tarihsel gerçekliklerinigöz önünde bulundurur ve terminoloji, stratejiler ve başlangıç noktalarıyla ilgili esnek bir yaklaşımı teşvik eder.

  • Afrika: RIPESS’in en güçlü olduğu Afrika’nın Fransızca konuşulan bölümünde kullanılan ifade, toplumsal ve dayanışma temelli ekonomidir. Örneğin Ekim 2014’te Mali’de kabul edilen Toplumsal ve Dayanışma Temelli Ekonomiyi Destekleme Amaçlı Ulusal Politika (PNESS) metni TDE terminolojisini kullanır.
  • Asya: Asya Dayanışma Ekonomisi Konseyi (ASEC), dayanışma ekonomisi için tedarik zincirleri oluşturma gereksinimiyle, sosyal girişimleri başlangıç noktası olarak kabul eder.
  • Avrupa: Toplumsal ekonominin ve kooperatifçiliğin Avrupa’da genellikle güçlü bir biçimde temeli vardır ve bu temel dayanışma ekonomisinin dönüştürücü çerçevesini önceler. Genel olarak AB’nin kurumsal düzleminde toplumsal ekonomiye ilgi ve yerel düzeyde destek artmakta, dayanışma ekonomisi temelli bağımsız girişimler giderek daha fazla tanınmaktadır.
  • Latin Amerika ve Karayipler: RIPESS-LAC dayanışma ekonomisi çerçevesini kullanır. Tanımlardaki bazı farklılıklar olmasına  karşın, etik ilkeler çevresinde sistemsel ve dönüştürücü bir gündem konusunda geniş bir uzlaşı oluşmuştur.
  • Kuzey Amerika: Quebec kenti toplumsal ekonomi kavramını geliştirerek, yerelde ve topluluklar temelinde pratiğe yönelik bir dönüşüm hareketi yaratmayı amaçlıyor. Kanada’nın geri kalanında da topluluklar çerçevesinde yerel ekonomik gelişme vurgulanıyor. A.B.D. bu konuda tamamen boş bir sayfayla başladı. A.B.D. Dayanışma Ekonomisi Ağı, özellikle açık bir dönüştürücü hareket olarak dayanışma ekonomisi çerçevesinde çalışmayı seçti.

Toplumsal Dayanışma Ekonomisinin Değerleri

Toplumsal dayanışma ekonomisi, insanların ve gezegenin refahını kâr artışı ve bilinçsiz ekonomik büyüme karşısında öncelikli gören, etik ve değerlere dayalı bir yaklaşımdır.

RIPESS, kuruluş metninde ifade edilen ve aşağıdakileri kapsayan değerleri yeniden onaylar:

======================================================

Hümanizm / Demokrasi / Dayanışma / Kapsayıcılık / Yerellik / Çeşitlilik / Yaratıcılık / Sürdürülebilir gelişme / Herkes için eşitlik ve adalet / Ülkeler ve halklar için saygı ve bütünleşme / Çoğulcu ve dayanışmacı bir ekonomi

=====================================================

Bu kavramlarla ilgili daha fazla bilgi için:

The “Global Vision for a Social Solidarity Economy: Convergences and Differences in Concepts, Definitions and Frameworks“,2015, RIPESS

Social Solidarity Economy and related concepts. Origins and Definitions: An International Perspective, Yvon Poirier, 2014

X
X